احتمالا شما نیز هنگام صحبت با برنامه‌نویس‌ها، نام اصطلاح Open Source یا متن باز به گوش‌تان خورده است. آیا می‌دانید نرم افزار اپن سورس چیست؟
مشاغل کوچک و کسب‌وکارهایی که به تازگی کار خود را شروع کرده‌اند به دلیل محدودیت بودجه و نیرو، همیشه به دنبال پیدا کردن راهی برای کاهش هزینه‌هایشان هستند. یکی از رایج‌ترین راه‌ها برای این کار، استفاده از نرم‌افزارهای متن باز یا Open Source است. این کسب‌وکارها می‌توانند با اندکی دخل و تصرف در کدهای نرم‌افزارهای اپن سورس، آن را به نرم‌افزاری اختصاصی برای خودشان تبدیل کنند.
با انجام این کار، بسیاری از هزینه‌های طراحی و توسعه نرم‌افزار برای آن‌ها کاهش پیدا می‌کند. مزیت جالب نرم افزارهای اپن سورس وجود یک انجمن داخلی است که به طور مداوم کدهای منبع را اصلاح کرده و بهبود می‌بخشد؛ به این ترتیب هنگام بروز هرگونه اشکالی در سیستم، مشکل از طریق انجمن داخلی به سرعت رفع خواهدشد.
در این مقاله قصد داریم به صورت جامع پاسخی برای سوال "نرم افزار اپن سورس چیست؟" بیان کرده، مزایا و معایت این نوع نرم‌افزارها را بررسی کنیم و همچنین معروف‌ترین نرم‌افزارهای اپن سورس را به شما عزیزان معرفی نماییم. برای بررسی عمیق‌تر موضوع همراه ما باشید.
نرم افزار اپن سورس چیست؟
نرم افزار اپن سورس یا متن باز، نرم‌افزاری با کد منبع است که همه افراد می‌توانند به کدهای آن را اصلاح کرده و بهبود ببخشند. این نوع از نرم‌افزارها همیشه با کد منبع‌شان توزیع شده و با حقوق اصلی خود، آن را در اختیار کاربران قرار می‌دهند. کد منبع درواقع بخش غیرقابل رویت نرم‌افزار است؛ این کد تنها برای برنامه‌نویسان قابل دسترسی بوده و آن‌ها می‌توانند نحوه رفتار نرم‌افزارها را کنترل کرده و تغییر دهند.
نرم‌افزار اپن سورس در بیشتر مواقع ارزان‌تر، انعطاف‌پذیرتر و ماندگارتر از سایر نرم‌افزارهایی است که به صورت اختصاصی طراحی می‌شوند. با افزایش محبوبیت چنین نرم‌افزارهایی، منبع‌باز به جنبش و روشی فراتر از طراحی و توسعه نرم‌افزار تبدیل شد.
تاریخچه نرم‌افزاهای اپن سورس
اولین بار در سال 1983 ایده در دسترس قرار دادن کدهای منبع به صورت رایگان توسط ریچارد استالمن، برنامه‌نویس MIT، مطرح شد. او عقیده داشت که تمامی نرم‌افزارها باید در دسترس برنامه‌نویسان قرار بگیرد تا آن‌ها بتوانند نرم‌افزارها را بهبود بخشیده یا به دلخواه خود تغییر دهند. او شروع به انتشار رایگان کدهای خود با مجوز عمومی GNU کرد. ایدئولوژی استالمن بسیار مورداستقبال برنامه‌نویسان قرار گرفت و سرانجام در سال 1998 ابتکارعمل منبع باز یا اوپن سورس به صورت رسمی در دنیای برنامه‌نویسی منتشر شد.
مدل توسعه نرم‌افزارهای اپن سورس چگونه است؟
این مدل توسعه، فرآیندی است که توسط یک پروژه جامعه منبع‌باز برای توسعه نرم‌افزارهای منبع‌باز مورداستفاده قرار می‌گیرد. پس از توسعه، نرم‌افزار موردنظر تحت یک مجوز منبع‌باز منتشر خواهدشد؛ به این ترتیب هرکسی می‌تواند کد منبع را مشاهده کرده یا تغییر دهد.
توجه داشته باشید که بسیاری از پروژه‌های اپن سورس در GitHub میزبانی می‌شوند؛ جایی که در آن می‌توانید به کدها دسترسی پیدا کرده یا در پروژه‌های اجتماعی شرکت کنید. Linux، Ansible و Kubernetes سه نمونه از محبوب‌‌ترین نرم‌افزارهای منبع‌باز هستند.
نرم‌افزارهای Open Source چه تفاوتی با سایر نرم‌افزارها دارند؟
احتمالا با اطلاعاتی که تا اینجا درباره نرم‌افزارهای اپن سورس به دست آورده‌اید بتوانید تا حدودی جواب این سوال را بدهید؛ اما موارد بسیاری نرم‌افزارهای متن‌باز را از دیگر نرم‌افزارها متمایز می‌کند. 4 تفاوت اساسی این نرم‌افزارها عبارتند از:
قیمت‌گذاری
اغلب ما برنامه‌های منبع‌باز را به عنوان نرم‌افزارهای بدون هزینه یا رایگان می‌شناسیم؛ البته این نرم‌افزارها در برخی مواقع برای عملکرد بهتر هزینه‌های اضافی از جمله هزینه کمک، خدمات افزوده یا برخی امکانات ویژه خواهند داشت. این در حالی است که نرم‌افزارهای منبع‌بسته اغلب نرم‌افزارهای پولی هستند که هزینه طراحی و توسعه آن نیز کاملا مرتبط با پیچیدگی نرم‌افزار است. بیشتر شرکت‌ها برای اینکه بتوانند کاربر را برای پرداخت هزینه متقاعد کنند، نسخه دمو نرم‌افزارها را در اختیار کاربران قرار می‌دهند.
امنیت
اساسی‌ترین چالش برنامه‌نویسان در طراحی نرم‌افزارها، مساله امنیت است. همانطور که می‌دانید کد نرم‌افزارهای اپن سورس در اختیار همه قرار می‌گیرد. افراد می‌توانند اشکالات را اصلاح کرده و نرم‌افزارها را ارتقا دهند. از طرف دیگر دسترسی به کدهای نرم‌افزارها برای هکرها نیز ممکن است. در حالی که نرم‌افزارهای منبع بسته تنها توسط فروشنده آن، قابل اصلاح و ارتقا هستند. به همین دلیل وقتی صحبت امنیت می‌شود، اغلب کسب‌وکارها آن را یکی از چالش‌های اساسی خود می‌دانند.
پشتیبانی
بدیهی است که نرم‌افزارهای منبع‌بسته در مقایسه با منبع‌باز، از پشتیبانی قوی‌تری بخوردارند. نرم‌افزارهای اختصاصی اغلب گزینه پشتیبانی و ارتباط با واحدها را دارند که در نرم‌افزارهای منبع‌باز، چنین گزینه‌ای وجود ندارد. البته رفع باگ و اشکالات در نرم‌افزارهای منبع‌باز بسیار سریع‌تر از سایر نرم‌افزارها انجام می‌گیرد، چرا که انجمنی فعال و قوی پشت منابع کدها قرار دارد.
دسترسی به کد منبع
دانستیم که نرم‌افزارهای متن‌باز می‌توانند بدون هیچ محدودیتی امکان ایجاد تغییر در کد منبع را فراهم کنند. به این ترتیب کاربران می‌توانند موارد مدنظرشان را توسعه داده و کدهای موجود را ارتقا دهند. این موضوع یکی از اصلی‌ترین مزایای اپن سورس‌ها برای توسعه‌دهندگان به شمار می‌آید.
مزایای نرم افزار اپن سورس چیست؟
برنامه‌نویسان و افراد فعال در این حوزه به دلایل زیادی نرم‌افزارهای اپن سورس را به جای نرم‌افزارهای اختصاصی به کار می‌گیرند. چند مورد از رایج‌ترین مزایای نرم‌افزارهای متن‌باز عبارتند از:
امکان دخل و تصرف در کدها
می‌دانید که کدهای منابع‌باز در اختیار کاربران قرار می‌گیرند و از آنجایی که جامعه اپن سورس بسیار فعال است، کدها به صورت مداوم بهبود یافته و تغییر می‌کنند. به همین دلیل به عنوان فردی که به تازگی قصد ورود به دنیای منبع‌باز را دارد بهتر است بدانید که اپن سورس در واقع کدهای زنده هستند که هر لحظه در حال آپدیت‌اند، نه کدهای بسته و راکد!
شفافیت
شما به عنوان برنامه‌نویس باید بدانید که چه نوع داده‌هایی به کجا منتقل می‌شوند و برای ایجاد تغییرات در کدها چه فرآیندی را باید پشت سر گذاشت. در نرم‌افزارهای متن‌باز به سادگی می‌توانید این دسترسی‌ها را بدون نیاز به کمک طراح نرم‌افزار، پیدا کنید.
قابل اطمینان بودن
کدهای اختصاصی به نویسنده کد یا شرکتی تکیه می‌کند تا کدها را کنترل کرده یا به روز نگه دارد. این در حالی است که کدهای منبع‌باز بسیار بیشتر از نویسندگان اصلی خود عمر می‌کنند؛ زیرا دائما از طریق جوامع و انجمن‌های اپن سورس فعال بوده و به‌روزرسانی می‌شوند.
انعطاف‌پذیری بالا
بدیهی است که در تغییر و توسعه این کدها شما ملزم به استفاده از روشی خاص نخواهید بود و می‌توانید نسبت به نیاز کسب‌وکارتان اقدام به توسعه نرم‌افزار و تغییر کدها نمایید. انعطاف‌پذیری یکی از مواردی است که بسیار موردتوجه علاقمندان به نرم‌افزارهای اپن سورس قرار می‌گیرد.
عدم وجود قفل فروشنده
بدیهی است که در توسعه نرم‌افزار به صورت اختصاصی، فروشنده یا شرکت توسعه‌دهنده قفل‌های خاصی را روی کد می‌گذارد و در صورت نیاز تنها شرکت قادر به تغییر کدها خواهدبود. اما در نرم‌افزارهای متن‌باز کاربر به صورت آزادانه می‌تواند به کدها دسترسی داشته و در هر زمان و مکانی از آن‌ها استفاده کند.
سخن پایانی
در مقاله "نرم افزار اپن سورس چیست" همانطور که مشاهده کردید با رویکر Open Source و مزایای این نوع از نرم‌افزارها آشنا شدیم. دانستیم که جوامع منبع‌باز و طرفداران آن بخش عظیمی از جامعه توسعه‌دهندگان را تشکیل داده‌اند. از طرفی حالا می‌دانیم که پیشرفت چنین نرم‌افزارهایی رابطه مستقیم با جامعه توسعه‌دهندگان آن‌ها دارد. رویکرد و تفکر اپن سورس سبب پیشرفت و توسعه نرم‌افزارها و همچنین دانش و فناوری شده است؛ مجموعه گاندوتک نیز در تلاش است با آموزش و اطلاع‌رسانی سهم کوچکی در پیشرفت این اجتماع عظیم داشته باشد.
به عنوان اولین نفر نظر خود را بنویسید!